كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي كه پيش از اين بررسي آلودگي برنج‌هاي وارداتي به فلزهاي سنگين را در جلسات تخصصي و كارشناسي خود در دستور كار داشت، صبح امروز و در جلسه‌ي علني مجلس در راستاي اجراي مواد 33 و 45 آيين‌نامه داخلي مجلس گزارش نهايي خود را پيرامون وضعيت آلودگي برنج‌هاي وارداتي به فلزهاي سنگين ارايه كرد.

در اين گزارش كه از سوي محمد تاميني، سخنگوي كميسيون بهداشت و درمان قرائت شد، آمده است: با توجه به گزارش‌هاي دريافتي و اخبار منتشر شده در رسانه‌ها درخصوص آلودگي برنج‌هاي وارداتي به فلزات سنگين به‌ويژه آرسنيك و با عنايت به اهميت موضوع و وظيفه‌ي ذاتي و قانوني و حساسيت اعضاي محترم كميسيون بهداشت و درمان با اولويت خاص موضوع را بررسي و اينك گزارش آن به شرح زير تقديم مي‌گردد.

1-در پي اعلام آلودگي برنج‌هاي وارداتي به فلزات سنگين جلسه‌اي با حضور مسوولين دستگاه‌هاي ذي‌ربط (سازمان استاندارد كشور، اداره كل استاندارد ايران، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي، وزارت جهاد كشاورزي، وزارت بازرگاني، اعضاي كميسيون بهداشت و درمان) تشكيل و درخصوص موضوع آلودگي برنج‌هاي وارداتي بحث‌هاي كارشناسي و تخصصي پرداخته شد و خلاصه بحث‌هاي مطرح شده از سوي مسوولين بدين شرح اعلام مي‌گردد.

الف – مديركل محترم استاندارد تحقيقات صنعتي استان تهران (آقاي مهندس پورهاشم) بيان داشتند كه در راستاي مواد (3) و (4) قانون تشكيل اساسنامه سازمان و پس از اعلام خبر مبني بر آلودگي برنج‌هاي وارداتي به صورت تصادفي مقداري نمونه از بازار فروش برنج در تهران جمع‌آوري و آناليز آزمايشگاه‌هاي مختلف به شرح زير اعلام مي‌شود.

-آزمايش‌هاي انجام شده درخصوص ميزان آرسنيك در سيزده نمونه برنج خارجي توسط آزمايشگاه اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان تهران نشان‌دهنده‌ي آن است كه آلودگي يازده نمونه از سيزده نمونه ميزان آرسنيك بالاتر از حد استاندارد بوده است (حد مجاز آرسنيك PPM 2/0 در نظر گرفته شده است) «ضميمه 1» و آلودگي را تاييد مي‌كند.

-آزمايش‌هاي انجام شده درخصوص ميزان آرسنيك از سيزده نمونه برنج خارجي توسط شركت بين‌المللي بازرسي كالاي تجاري نشان داد كه ميزان آرسنيك در نمونه‌ها پايين‌تر از حد استاندارد (PPM 2/0) و آلدوگي آرسنيكي را رد مي‌كند ولي ده نمونه از سيزده نمونه ميزان سرب آنها بالاتر از حد مجاز و آلودگي به عنصر سرب را تاييد مي‌كند. «ضميمه شماره 2».

- آزمايش‌هاي انجام شده درخصوص ميزان آرسنيك از هفده نمونه برنج خارجي توسط پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌يي نشان‌دهنده آلوده بودن برنج‌هاي وارداتي به آرسنيك بوده و تمامي هفده نمونه آزمايش شده ميزان آرسنيك بالاتر از حد استاندارد (PPM 2/0) شناسايي گرديد «ضميمه 3» و آلودگي را تاييد مي‌كند.

ب – رياست محترم سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور (آقاي مهندس برزگري) اعتقاد داشت كه جهت تعميم نتايج و اظهارنظر صريح و قاطع بايد نمونه‌هاي بيشتري مورد آزمايش و جمع‌اوري نمونه‌ها بايد از مبادي ورودي كشور يعني گمرك‌ها انجام پذيرد. مغايرت‌ها در نتايج آزمايش‌هاي صورت گرفته دليل اين حرف مي‌باشد. هرچند كه نتايج آزمايش‌هاي صورت گرفته و وجود آلودگي در بعضي از نمونه‌ها خود زنگ خطري مي‌باشد و بايد به طور جدي و بر مبناي علمي به اين مساله پرداخت.

ج – معاونت محترم غذا و دارو وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي (دكتر شيباني) نيز اعلام داشت تا زمان اعلام آلودگي برنج‌هاي وارداتي به فلزات سنگين به‌ويژه آرسنيك به دليل عدم استاندارد اجباري اين فلز هيچ يك از دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور به‌خصوص دانشگاه‌هاي علوم پزشكي در مبادي ورودي كشور آناليز تعيين ميزان آرسنيك در برنج در دستور كار آنان نبوده و آزمايش‌ها درخصوص آفت‌زدگي، سموم قارچي، آفلاتوكسين، و ساير توكسين‌ها، سرب و كادميوم و آلودگي‌هاي ميكروبي و كپك انجام مي‌شده است و آزمايش تشخيص و تعيين ميزان اندازه‌گيري آرسنيك در دستور كار نبوده است هرچند كه پس از اعلام خبر آلودگي برنج‌هاي وارداتي به آرسنيك به دانشگاه‌هاي علوم پزشكي اعلام نموديم كه آزمايش اين عنصر را نيز در دستور كار خود قرار بدهند.

د – معاونت محترم وزارت بازرگاني (آقاي دكتر مفتح) نيز اعلام داشت اين وزارتخانه مسووليت بررسي اسناد و تطابق واردات كالا مطابق اسناد ثبت سفارشي را به عهده داشته و در مورد اقلام خوراكي و غذايي با دريافت استعلام‌هايي از وزارت جهاد كشاورزي (سازمان حفظ نباتات، سازمان دامپزشكي) ادارات كل استاندارد و تحقيقات صنعتي منطقه درخصوص استاندارد بودن كالاها و بالاخره دانشگاه‌هاي علوم پزشكي منطقه درخصوص سلامت مواد غذايي اقدام مي‌نمايد.

2-پس از بحث‌هاي تخصصي و كارشناسي مقرر گرديد با هماهنگي سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور، اداره كل استاندارد استان تهران و معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و با نظارت مسوولين حراست دو دستگاه مجددا بر روي شصت و هفت نمونه برنج وارداتي آزمايش تشخيص و تعيين ميزان فلزات سنگين و به‌ويژه آرسنيك در آزمايشگاه وزارت با حضور كارشناسان آزمايشگاهي اداره كل استاندارد تهران و معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت انجام شود.

الف – پس از يك هفته از مصوبه‌ي اخير معاونت محترم غذا و دارو وزارت بهداشت اعلام نمودند كه نتايج آزمايشات بر روي شصت و هفت نمونه برنج وارداتي نشان داده است كه برنج‌هاي وارداتي آلوده به فلز آرسنيك نمي‌باشد.

ب – اداره كل استاندارد تحقيقات صنعتي استان تهران با حضور در جلسه‌ي كميسيون به اتفاق كارشناس مربوط اعلام نمودند كه علي‌رغم حضور كارشناس آن اداره كل در مراحل آزمايش‌ها، به دليل استفاده از روش خاصي در تعيين ميزان آلودگي به فلز آرسنيك و عدم استفاده از هاضم نتايج آزمايش را نمي‌پذيرد و به روش كار اعتراض دارد و نتايج را مورد قبول نمي‌داند.

3-كميسيون بهداشت و درمان پس از اعلام نتايج از طريق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و اعتراض اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان تهران و هم‌چنين مغايرت‌هاي موجود در آزمايش‌هاي اوليه با توافق اعضاي كميسيونن فردي از اعضا را جهت بررسي علمي و كارشناسي و تخصصي موضوع مشخص كه با حضور ساير مسووليين دستگاه‌هاي ذي‌ربط (استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور، به اداره كل استاندارد تهران، معاونت غذا و دارو وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي) كار را تا حصول نتيجه‌ي قطعي و اعلام آن به كميسيون پي‌گيري نمايند.

الف – در پي تصميمات متخذه در كميسيون بهداشت و درمان جلساتي در تاريخ‌هاي 17/9/88 و 25/9/88 پيرامون وضعيت برنج‌هاي وارداتي با حضور اساتيد، محققين علم تغذيه، سم‌شناسي، شيمي تجزيه و آلي و كارشناسان ارشد از دانشگاه‌ها و موسسات تحقيقات و دستگاه‌هاي اجرايي ذي‌ربط تشكيل و با توجه به مغايرت‌هاي موجود در آزمايش‌هاي انجام شده و پس از بحث و تبادل نظر علمي تصميمات زير اتخاذ گرديد.

با توجه به وجود روش‌هاي مختلف جهت اندازه‌گيري فلزات سنگين در مواد غذايي با استفاده از نقطه‌نظرات اساتيد مراكز دانشگاهي و تحقيقاتي روش – AOAC 999.11 – جهت اندازه‌گيري سرب و كادميوم و روش – AOAC 985.16 – جهت اندازه‌گيري آرسنيك به عنوان علمي‌ترين و معتبرترين روش تشخيص داده شد و مبناي كار اندازه‌گيري فلزات ذكر شده قرار گرفت و روش آماده‌سازي نمونه‌ها، استفاده از هاضم‌ها و ميزان درجه حرارت و زمان ماندگاري و ساير موارد مورد، توافق كليه اعضا قرار گرفت.

-درخصوص نمونه‌برداري روش – (EC) NO 2007/333 – به عنوان مبناي كار نمونه‌برداري مورد تاييد كليه‌ي اعضا قرار گرفت و مقرر گرديد با هماهنگي گمرك ايران، كارشناسان نمونه‌گيري موسسه استاندارد كشور و تهران نسبت به انجام كار و تهيه نمونه از مبادي ورودي كشور و از براندهاي مختلف، كار نمونه‌گيري و انتقال نمونه‌ها به آزمايشگاه‌ها انجام شود.

- در بين آزمايشگاه‌هاي موجود در تهران، آزمايشگاه – IGI – وابسته به وزارت بازرگاني و مركز تحقيقات فرآوري مواد معدني ايران پس از تايد موسسه استاندارد به عنوان آزمايشگاه معتبر جهت آناليز فلزات سنگين با نظر كليه‌ي اعضا انتخاب گرديد.

نمونه‌هاي جمع‌آوري شده از مبادي گمرك‌هاي كشور به تعداد شصت و دو نمونه در آزمايشگاه – IGI – كه مورد تاييد اعضا قرار گرفته بود در مورد غفظت سه فلز سنگين كادميوم، سرب و آرسنيك تعيين مقدار شدند كه به شرح زير اعلام مي‌گردد.

1-كادميوم: آناليز نمونه‌ها درخصوص ميزان غلظت آلودگي كادميومي برنج‌هاي وارداتي نشان داد كه غلظت نمونه‌ها پايين‌تر از حد مجاز يعني كمتر از PPm (قسمت در ميليون) 1/0 بوده و از نظر فلز كادميوم آلودگي وجود نداشت.

2- سرب: آناليز نمونه‌ها درخصوص ميزان غلظت آلودگي به فلز سرب نشان داد كه برنج‌هاي وارداتي با عنوان‌هاي عطر گل باز، دل مباركه كامونگي، سارال، كيميا، جادوگر، هاشمي 1121، عررمان و حاجي مرادي داراي غلظت بالاي حد استاندارد PPm 2/0 بوده‌اند و آلودگي اين هشت نمونه از شصت و دو نمونه به فلز سنگين سرب مورد تاييد قرار گرفت.

3- آرسنيك: از آن‌جايي كه حد مجاز و استاندارد فلز آرسنيك برخلاف دو فلز قبلي يعني كادميوم و سرب در كشور جمهوري اسلامي ايران مشخص نيست و تا زمان اعلام خبر آلودگي نيز اين فلز در برنج‌هاي وارداتي تعيين مقدار نشده بود قضاوت و اعلام نظر در مورد آلودگي و يا عدم آلودگي برنج‌هاي وارداتي به آرسنيك را با مشكل مواجه كرده است؛ ولي از آن‌جايي كه خطر سرطان‌زايي فلز آرسنيك در بعضي از اعضاي بدن نظير ريه‌ها، سامانه‌هاي (سيستم‌هاي) ادراري و پوست تاييد قطعي شد و جزو فلزات سنگين گروه يك يعني محرز بودن سرطان‌زايي آن مشخص گرديد و هم‌چنين WHO (سازمان بهداشت جهاني) حداكثر مجاز آرسنيك در آب آشاميدني را 01/0 الي 09/0 ميليگرم در ليتر تعيين نمود و اين ميزان در كشور ما به عنوان استاندارد آرسنيك در آب آشاميدني به عنوان شاخص مدنظر مي‌باشد و كارگروه (كميته) مشترك WHO (سازمان بهداشت جهاني) و FAO (سازمان خوار و بار كشاورزي) نيز اعلام نمود به دليل خطرناك بودن اين فلز حدهاي اعلام شده بين 1/0 الي 3 (ميكروگرم بر كيلوگرم در روز) در برنج بايد تجديدنظر شود. بر اين اساس كميسيون بهداشت و درمان از اساتيد دانشگاه‌هاي كشور در رشته‌هاي سم‌شناسي، بيوشيمي، تغذيه و داروسازي درخواست اعلام نظر نمود كه جمعن‌بندي نظرات افراد فوق به شرح زير مي‌باشد:

الف: اعضا اتفاق نظر داشتند از آن‌جايي كه مصرف مقدار برنج در سبد غذايي كشورها و حتي مناطق مختلف يك كشور متغير است و به عنوان مثال سرانه روزانه مصرف برنج در آمريكا 12 گرم، انگلستان 25 گرم، بنگلادش 450 گرم و در ايران (130-100) گرم مي‌باشد و دامنه تغييرات استانداردهاي ذكر شده توسط WHO 1/0 الي 3 (ميكروگرم بر كيلوگرم در روز) مي‌باشد. بنابراين استاندارد ساير كشورها نمي‌تواند مبناي قضاوت باشد. لذا بايد ميزان دريافت آرسنيك از مواد غذايي اصلي نان، برنج، آب و نيز هوا بررسي و تعيين مقدار شود.

ب: كليه‌ي اعضا بر اين مساله اتفاق نظر كلي داشتند كه مساله‌ي فراموش شده ايمني غذا در كشور بايد مورد توجه دقيق قرار گيرد و موضوع آلودگي فراتر از آرسنيك و دو فلز ذكر شده قبلي يعني سرب و كادميوم بايد مورد مطالعه قرار گيرد.

ج: اعضا پيشنهاد نمودند بررسي ميزان فلزات سنگين (آلاينده‌هاي شيميايي)، آفت‌كش‌ها و مايكوتوكسين‌هاي موجود در مواد غذايي اصلي از نظر تعيين مقدار مصرف مواد غذايي (سرانه)، روش آناليز، جمع‌آوري نمونه‌ها با مسووليت وزارت بهداشت، درمان و اموزش پزشكي و موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور به عنوان پروژه‌هاي تحقيقاتي در مراكز دانشگاهي و تحقيقاتي با اولويت مورد بررسي علمي قرار گيرد. اين تحقيقات ظرف مدت حداكثر هجده ماه انجام و پيشرفت كار هر سه ماه يك بار به كميسيون بهداشت و درمان ارايه گردد.

جمع‌بندي كلي:

1-در مورد آلودگي هشت نمونه از برنج‌هاي وارداتي به فلز سنگين سرب فعلا از توزيع آن جلوگيري به دو طريق زير در آينده اقدام شود.

1-1-جلوگيري از توزيع هشت نمونه اعلام شده در بازار و مرجوع نمودن اين نمونه‌ها به كشورهاي فروشنده

1-2- مخلوط‌سازي نمونه‌هاي اعلام شده با نمونه‌هايي كه آلودگي آنها در حد صفر باشد و پس از تاييد رفع آلودگي و پايين بودن آلودگي به زير حد استاندارد اجازه‌ي توزيع داده شود.

2-در مورد برنج‌هاي وارداتي آلوده به فلز سنگين آرسنيك از بين استانداردهاي كشورهاي آسيايي، استاندارد كشور چين كه توسط وزارت سلامت و سازمان استاندارد ملي آن كشور به مقدار PPm 15/0 از نوع معدني مشخص شده است مبناي عمل قرار گيرد تا پس از انجام تحقيقات و مشخص شدن ميزان استاندارد تعيين شده به عنوان استاندارد ملي كشورمان مبناي بررسي قرار گيرد.

ضمنا از آن‌جايي كه يكي از منابع عمده آلودگي برنج به فلز سنگين آرسنيك آبياري مزارع برنج با آب آلوده به آرسنيك مي‌باشد و در مواقع سيلاب نيز اين آلودگي بيشتر مي‌باشد،‌ تاكيد مي‌گردد نمونه‌هاي وارداتي هميشه بايد مورد آناليز سنجش ميزان آلودگي آرسنيكي قرار گيرند و صرفا عدم آلودگي يك نمونه در يك زمان دليل عدم آلودگي آن در همه‌ي زمان‌ها نمي‌باشد.

*ایسنا